Huisjesmelkers: ze komen er niet mee weg! Dubbelinterview met de Gewestelijke Huisvestingsinspectie en het Brusselse parket

^{Van links naar rechts: Caroline Hachez, Emidio Napoleone en Amandine De Cannière}

Caroline Hachez: Een huisjesmelker profiteert van de kwetsbare positie van mensen – vaak huurders met een onzekere verblijfsstatus of beperkte financiële middelen – door hen een woning te verhuren die niet voldoet aan de basisnormen voor menswaardig wonen, uitsluitend om er munt  uit te slaan. Elke woning waarvoor de Gewestelijke Huisvestingsinspectie een verhuurverbod oplegt, wordt dan ook automatisch gezien als onverenigbaar met de menselijke waardigheid.

Amandine De Cannière: Wanneer het parket een onderzoek opent, treden wij op als experts. We gaan meteen ter plaatse én inspecteren grondig de woning. We leggen al onze bevindingen vast en stellen een rapport op dat bewijst of het pand onbewoonbaar is.

Caroline Hachez: Het parket coördineert het hele onderzoek. We kijken bijvoorbeeld wie er allemaal op het adres is ingeschreven, of de vermoedelijke huisjesmelker nog andere panden verhuurt, of er al eerdere inbreuken op stedenbouwkundig vlak zijn geweest … Kortom, we proberen te achterhalen of het écht om een huisjesmelker gaat.

Emidio Napoleone: Wanneer we merken dat eenzelfde eigenaar herhaaldelijk verwaarloosde woningen aanbiedt, nemen wij zelf contact op met het parket

Emidio Napoleone: Het parket geeft groen licht, en samen met de politie plannen we het bezoek. We prikken een datum, stellen een team samen en gaan dan op pad.

Caroline Hachez: Het doel is om met alle betrokken diensten gelijktijdig op te treden. Zo voorkomen we dat kwetsbare huurders herhaaldelijk gecontroleerd worden. En wanneer een woning onbewoonbaar wordt verklaard of een verhuurverbod wordt opgelegd, moeten we snel op zoek gaan naar een oplossing om de bewoners te herhuisvesten.

Emidio Napoleone: We stemmen het aantal inspecteurs zorgvuldig af op het aantal woningen dat we moeten controleren. Ter plaatse leggen we alles vast op foto. Terug op kantoor verwerken we die informatie in één omvattend rapport voor het parket. Zo’n operatie vraagt een nauwkeurige voorbereiding - elk detail telt.

Caroline Hachez: Iedere partner weet precies wat zijn taak is: de politie ondervraagt de bewoners, de Huisvestingsinspectie controleert of de woning voldoet aan de Brusselse Huisvestingscode, de gemeente onderzoekt de vergunningen, en Sibelga kijkt de technische installaties na. Het OCMW kan dan weer ondersteuning bieden bij het zoeken naar een nieuwe woning.

Amandine De Cannière: Onze speelruimte is beperkt: de Huisvestingscode legt strikt onze bevoegdheden vast. Daar komt bij dat sommige huurders argwanend zijn; ze vrezen hun woning te verliezen, zelfs wanneer die onbewoonbaar is. Juist daarom is een nauwe samenwerking met het parket, de politie en de gemeenten cruciaal.

Caroline Hachez: Het lastigste is dat alle voorwaarden tegelijk vervuld moeten zijn. We moeten weten wie er in de woning woont, kunnen aantonen dat die persoon zich in een kwetsbare situatie bevindt én vaststellen dat de staat van de woning mensonwaardig is. Maar soms treffen we een leeg pand aan. Dan ontbreekt elke informatie over de bewoners, en kunnen we de zaak niet meenemen in de strijd tegen huisjesmelkers.

Amandine De Cannière: De operaties met het parket verlopen volgens een andere procedure dan onze inspecties op basis van een klacht of op eigen initiatief. Zo verwittigen we eigenaars of huurders niet vooraf, en maken we geen afzonderlijke rapporten per woning op. We stellen één globaal verslag op, dat we vervolgens aan het parket bezorgen. Maar daar stopt onze opdracht: we kunnen de bewoning niet verbieden of een boete voorstellen. Die specifieke werkwijze is nog te weinig gekend — zelfs bij sommige magistraten. Eén van onze uitdagingen is dan ook om breder te communiceren over ons actiekader.

Emidio Napoleone: Een andere uitdaging is dat we vaak heel discreet te werk moeten gaan. Om bijvoorbeeld een onaangekondigd bezoek te kunnen uitvoeren – wat in bepaalde gevallen wettelijk toegelaten is – moeten we eerst een proces-verbaal opstellen met voldoende ernstige aanwijzingen. Maar om dat te kunnen doen, moeten we al heel wat concrete informatie verzameld hebben. Dat kost tijd. Het blijft dus voortdurend zoeken naar het juiste evenwicht tussen discretie, snelheid en de wettelijke regels.

Caroline Hachez: Het doel is duidelijk: een einde maken aan – of minstens het aantal beperken van – schrijnende situaties waarin kwetsbare mensen in erbarmelijke woonomstandigheden terechtkomen. Dat vraagt om een betere informatiedoorstroming tussen de betrokken diensten. Vaak zijn er al vroeg waarschuwingssignalen, zoals meerdere inschrijvingen op één adres of verdachte meldingen van overlast. Die signalen moeten sneller worden opgepikt, zodat we vroeger kunnen ingrijpen. Maar dat vergt ook extra versterking van de teams op het terrein.

Emidio Napoleone: We willen de samenwerking met het parket verder uitbouwen. Door de omvang van het probleem is er nood aan een goed gestructureerd netwerk tussen de Huisvestingsinspectie, de 19 gemeenten, de politie en het parket.  Dat zou een enorme stap vooruit zijn!

Amandine De Cannière: We hebben een eerste ronde tafel georganiseerd met de gemeenten en het parket. Dat initiatief kreeg heel wat bijval: meerdere gemeenten gingen op onze uitnodiging in. We denken volop na over hoe we deze positieve dynamiek kunnen vasthouden en verder uitbouwen. Een van de pistes die we overwegen, is de oprichting van een specifieke cel binnen de Huisvestingsinspectie. Dankzij vereenvoudigde procedures zou die cel ons toelaten sneller op te treden, vooral tegen hardnekkige verhuurders die keer op keer de regels aan hun laars lappen.