In gesprek met Olivier Vergeynst, Directeur van ISIT-BE: verantwoord nadenken over de digitale toekomst

V: Wanneer u “Sustainable IT” zou moeten definiëren, hoe zou u dat doen?

Digitale technologie is alomtegenwoordig en heeft onze samenleving diepgaand veranderd in enkele decennia. Hoewel het ons op veel gebieden het leven makkelijker maakt en fenomenale productiviteitswinsten oplevert, heeft het ook veel negatieve effecten waar weinig mensen zich bewust van zijn. Een grote impact op het milieu (verbruik van metalen, gebruik van schaarse grond en water, diverse vormen van vervuiling) zijn gerelateerd aan de productie van apparatuur en de energie die nodig is om ze te laten werken, evenals sociale gevolgen zoals de digitale kloof, toegankelijkheidsproblemen, schermverslaving en ethische kwesties bijvoorbeeld. Duurzame IT streeft naar een evenwicht tussen technologische vooruitgang en maatschappelijk en milieuvriendelijk welzijn, door ervoor te zorgen dat technologieën op een ethische, verantwoorde en inclusieve manier worden ontwikkeld en gebruikt.

V: Hoe kunnen deze principes van duurzame IT worden toegepast op gewestelijk, bedrijfs- en particulier niveau?

Om dit te bereiken, is het allereerst belangrijk om te begrijpen waar de impact vandaan komt om te weten hoe deze kan worden verminderd. Vanuit milieuoogpunt komt de meest significante impact van de productie van apparatuur zelfs voordat ze wordt gebruikt. Verschillende hefbomen kunnen op dit gebied worden ingezet.

De eerste hefboom, zowel thuis als op kantoor, is nadenken over wat essentieel of nuttig is, weerstand bieden aan marketing en over-uitrusting, nadenken over de vernieuwingsfrequentie en overwegen van alternatieven zoals het kopen van refurbished producten.

De tweede heeft betrekking op de hoeveelheid en kwaliteit van data die we produceren en overdragen, of het nu gaat om video, foto's, audio of tekst. Het is belangrijk om het gebruik van media te rationaliseren, bijvoorbeeld door geen filmpjes te bekijken wanneer alleen audio voldoende is voor onze behoeften, waardoor onnodig dataverbruik wordt verminderd.

De derde hefboom, specifiek voor bedrijven, is ecodesign of verantwoord ontwerp van digitale diensten. Het gaat erom milieubewuste overwegingen te integreren bij het ontwerpen van digitale diensten die aan gebruikers worden aangeboden, zoals digitale loketten, smartphone-apps of websites. Hoewel deze benadering vaak als iets duurder wordt gezien, kan deze niet alleen de kosten van ontwerp, ontwikkeling en onderhoud verminderen, maar ook de toegankelijkheid en inclusie vergroten (dus het aantal potentiële gebruikers), naast duurzamer zijn vanuit een milieuoogpunt.

De vierde hefboom, ook specifiek voor organisaties, betreft governance. Het gaat hierbij om het vaststellen van een strategie voor duurzame IT en een actieplan met begeleiding van verandering, met de nadruk op het verminderen van de negatieve impact inherent aan digitalisering.

Zoals ik het zie, worden Open a new vensterGreen IT en de focus op digitale toegankelijkheid en inclusie steeds meer onmisbare prioriteiten voor organisaties.

V: Wat is de positie van Open a new vensterISIT-BE t.o.v. de hefbomen en uitdagingen van duurzame IT?

ISIT-BE zet zich in op vier belangrijke gebieden. Allereerst vormt bewustmaking een essentiële pijler, met evenementen om het grote publiek te informeren over de uitdagingen van duurzame IT. Dit wordt gerealiseerd door het beschikbaar stellen van tools, trainingen en middelen die bedoeld zijn om bedrijven te ondersteunen en begeleiden bij het kiezen voor een duurzame aanpak. Research neemt ook een belangrijke plaats in en richt zich op het verkennen van de uitdagingen van duurzame IT en het identificeren van de beste praktijken voor uitrol. Ten slotte wordt impact gerealiseerd door ons pleidooi voor een evolutie van het overheidsbeleid en de regelgeving, met als doel actief de ontwikkeling van duurzame IT in onze samenleving te bevorderen.

V: Kunt u ons vertellen over concrete acties die u onderneemt?

We organiseren regelmatig conferenties en evenementen zoals de Digital Clean’Up Day, waarmee we bijdragen aan bewustmaking en vorming van het publiek. ISIT-BE verwelkomt alle belanghebbenden die geïnteresseerd zijn in het bevorderen van een meer duurzame digitalisering. Onze website biedt een scala aan gratis bronnen, waaronder tools, best practice-gidsen en online trainingen. Onder deze tools bevindt zich de Open a new vensterNR Calculator, waarmee eenvoudig de koolstofvoetafdruk van uw digitale apparatuur en het gebruik ervan kan worden geschat en vergeleken met de impact van uw zakelijke verplaatsingen. Er bestaat ook een veel gedetailleerdere versie: de Open a new vensterWeNR stelt organisaties in staat de koolstofvoetafdruk van hun digitale diensten nauwkeuriger te meten. Tot slot bieden we het Duurzame IT-handvest, een vrijwillig engagement voor bedrijven die streven naar een duurzame aanpak in hun digitale praktijken, en het NR-label voor organisaties die verder willen gaan in het tonen van hun betrokkenheid.

V: U hebt vermeld dat ISIT-BE zich meer richt op organisaties dan op het grote publiek. Waarom deze keuze?

Onze voornaamste impact wordt gerealiseerd via organisaties. Hoewel we af en toe events voor het grote publiek organiseren, blijkt ons belangrijkste hefboom doeltreffender te zijn binnen bedrijven. Dit komt deels door de omvang van de impact die we kunnen genereren, met beperkte middelen en een klein team. Bijvoorbeeld, door samen te werken met grote bedrijven zoals Belfius of grote overheidsinstellingen zoals Paradigm, hebben onze acties directe invloed op honderden, zo niet duizenden gebruikers, veel meer dan bij een evenement voor het grote publiek.

V: Hoe past ISIT-BE zich concreet in organisaties? 

Onze missie is om de zaadjes van duurzame IT te planten binnen organisaties. We bieden tools, kennis en ervaring om bedrijven te helpen hun eigen duurzame oplossingen te ontwikkelen, afgestemd op hun specifieke behoeften. Door uitwisselingen binnen onze community te stimuleren, bevorderen we een samenwerkingsgerichte aanpak en de acceptatie van duurzame IT-praktijken. Zo onderhoudt ons team van vier nauwe samenwerking met onze leden, die het fundament vormen van onze community. Deze samenwerking stelt ons in staat om hun ervaringen te verzamelen en te analyseren, om vervolgens beste praktijken en tools te ontwikkelen die worden gedeeld met de hele community. Dit co-creatieproces stelt ons in staat oplossingen op maat te ontwerpen voor elke organisatie.

V: Bestaat er een gewestelijke coördinatie op het gebied van duurzame IT?

Ja, gewestelijke coördinatie speelt een essentiële rol, en het is belangrijk om dit aspect te benadrukken. Het Brussels Gewest onderscheidt zich door innovatieve initiatieven op dit gebied en profileert zich als pionier. Dit engagement geldt zowel voor het Gewest als voor de Stad Brussel, wat resulteert in een functioneel ecosysteem dat nauwe samenwerking bevordert tussen gewestelijke en plaatselijke overheden en diverse andere stakeholders.

V: Het Brussels Gewest boekte de laatste jaren bijzonder veel vooruitgang op het vlak van duurzame IT… hoe komt dit concreet tot uiting? 

Het tastbare engagement voor duurzame IT wordt weerspiegeld in actieve ondersteuning voor start-ups en bedrijven die zich inzetten voor een duurzame aanpak. Het Brussels Gewest moedigt actief overheidsinstellingen en bedrijven aan om duurzame IT praktijken aan te nemen. Dit kan zich uiten in stimulerende maatregelen, bewustwordingscampagnes en begeleidingsprogramma's specifiek voor bedrijven. Dit is iets wat, naar mijn mening, nog niet zo sterk aanwezig is in de andere gewesten. Deze impuls voor duurzame IT geniet o.a. van sterke steun van de kabinetten van Minister Clerfayt en Staatssecretaris Trachte. Er is een duidelijke politieke wil en voortdurende betrokkenheid van de administraties in deze benadering, wat de dynamiek richting een meer duurzame digitalisering versterkt. Het bevordert ook de creatie van een ecosysteem dat gunstig is voor duurzame innovatie.

V: Is het Digitale Fresco een instrument dat u gebruikt om bewustwording te creëren rond duurzame IT?

Het Open a new vensterDigitale Fresco is oorspronkelijk ontwikkeld in Frankrijk, eerst beschikbaar in het Frans, vervolgens in het Engels, en recentelijk ook in het Nederlands. We hebben samengewerkt met Leefmilieu Brussel en hebben het Digitale Fresco gebruikt om een evenement in Brussel te organiseren, waar de Nederlandstalige versie werd gepresenteerd. Er zijn nu facilitators in België die het in de drie talen kunnen presenteren.

Dus ja, we ondersteunen het Digitale Fresco, en alle medewerkers van ISIT-BE hebben minstens één keer deelgenomen aan een Fresco. Ons doel is echter niet om de facilitators van het Digitale Fresco te vervangen: we werken regelmatig samen en wisselen ervaringen uit met deze facilitators en organisatoren in Frankrijk. Ons doel is om de banden aan te halen en de zichtbaarheid van deze verschillende experts te vergroten. We brengen ze in contact met bedrijven die dit instrument willen gebruiken.

V: Wat is uw visie op de toekomst van sustainable IT? 

Het mag misschien wat gek klinken, maar ik zou graag zien dat ISIT-BE overbodig wordt (gelach)! Niet omdat er een beter begeleidingsaanbod zou zijn, maar omdat op dat ogenblik het meten van de milieu- en sociale impact van digitale technologie op een natuurlijke manier geïntegreerd is in het IT-beheer van alle organisaties. Mijn doel is om van deze praktijk een algemene norm te maken. Dan zou er geen reden meer zijn voor het voortbestaan van ISIT-BE. Ik zou dan graag de vereniging ontbinden omdat haar doel bereikt zou zijn.

V: Welke adviezen zou u geven aan particulieren die willen bijdragen aan duurzame IT? 

Naast de basispraktijken (minder apparatuur kopen, ze langer bewaren, enz.) zou ik particulieren adviseren na te denken over de hefboomwerking die ze kunnen hebben via hun beroep en activiteiten, ongeacht wat die zijn. Dat is een eerste stap om bij te dragen aan meer duurzaamheid en inclusie, zowel op digitaal gebied als in alle relevante domeinen. In hun digitale gebruik is het essentieel om na te denken over hoe ze positief invloed kunnen uitoefenen op de acties van hun organisatie ten gunste van duurzame IT, zowel op het gebied van communicatie als op het gebied van human resources en in alle relevante gebieden. Daarnaast zou ik een beter begrip van de technische aspecten van de digitale tools die we dagelijks gebruiken aanbevelen, via grondige opleidingen.

Tot slot is het cruciaal om de eigen afhankelijkheid van digitale technologie te overdenken. Dit betekent nadenken over hoe we deze tools gebruiken, hoe vaak we ze gebruiken en wat de impact is van onze digitale keuzes buiten onze persoonlijke levenssfeer. Het bewustzijn van de werkelijke impact van digitale apparatuur en gebruik is essentieel voor een duurzaam gebruik.