Jaarlijkse evolutie van de mobiliteit - 2023

In Brussel werd het jaar 2023 gekenmerkt door een bevolkingsaangroei van ongeveer +0,7%, of een toename van 8.823 inwoners (België: +0,6%; Vlaams Gewest: +0,7%; Waals Gewest: +0,3%).  

De werkgelegenheidsgraad is ook gestegen in Brussel, van 59,9% in het 4de kwartaal van 2022 tot 62,4% in het 3de kwartaal van 2023. 

Op het vlak van telewerken lijken de cijfers zich op Belgisch niveau te stabiliseren ten opzichte van 2022 (33% van de respondenten telewerkt minstens 1 dag tegenover 32% in 2022) . Uit deze twee enquêtes komen echter regionale verschillen naar voren. Het aandeel respondenten dat 3 tot 4 dagen telewerkt, neemt toe onder respondenten in Brussel en neemt af in de andere gewesten ten gunste van telewerken op slechts 1 tot 2 dagen per week. 

Op basis van deze bevindingen lijkt het moeilijk om te weten of het aantal verplaatsingen mogelijk is gestegen of gedaald binnen het Brussels Gewest, wat normaal een impact heeft op de stromen. Deze impact kan nog verschillen van de ene vervoerswijze tot de andere, afhankelijk van mogelijke gedragsveranderingen (modal shift).

De stromen op de fietspaden zijn blijven toenemen, maar veel minder indrukwekkend dan in eerdere analyseperioden (2020-2021 en 2021-2022). De evolutie is slechts +5% ten opzichte van 2022. Deze kleine stijging kan echter grotendeels worden verklaard door de minder gunstige weersomstandigheden voor fietsers of steppers in 2023 tegenover 2022. Als we de extreme weersomstandigheden immers buiten beschouwing laten door de evolutie van de genormaliseerde stromen te berekenen, is de genormaliseerde evolutie in 2022-2023 hoger (+12%), maar blijft deze evolutie lager dan die berekend voor de periode 2021-2022 (+25%). De grootste toename (waargenomen evolutie: +8%; genormaliseerde evolutie: +14%) vond voornamelijk plaats op weekdagen (van maandag tot en met vrijdag). 

Wat betreft micromobiliteit daalde de gemiddelde rotatiegraad per dag voor deelsteps in vrije vloot licht tussen 2022 en 2023 (-10%), terwijl die steeg tussen 2021 en 2022 (+87%). Wat betreft deelfietsen in vrije vloot merken we ook een daling op van 11% in de rotatiegraad tussen 2022 en 2023 (geen vergelijking met 2021). 
De reisafstanden tussen 2022 en 2023 bleven stabiel voor steppers (2,2km in 2022) en stegen met 15% voor fietsers (3,1km in 2023).

Na een periode van bijzondere impact tijdens de pandemie bleef het gebruik van het openbaar vervoer in 2023 stijgen ten opzichte van 2022 (MIVB-reizen: +11%; instappende reizigers in Brusselse stations: +13%), hoewel het nog steeds lager was dan in 2019.

Wat betreft deelfietsen in stations (Villo!-systeem) is de gemiddelde rotatiegraad per dag in 2023 vrij laag (0,68), maar blijft die stabiel ten opzichte van 2022. De gemiddelde rotatiegraad per dag daalde echter met 14% tegenover 2019 (0,79).
De trajecttijd per auto en de afstanden afgelegd door +3,5t-vrachtwagens zijn stabiel gebleven in 2023 ten opzichte van 2022.

Sinds 2020 beschikt Brussel Mobiliteit over een reeks automatische tellers die op een vijftiental fietspaden werden geplaatst en waarvan de gegevens correct geëxploiteerd kunnen worden zodat de evolutie van de (fiets- en step)stromen gemeten kan worden over de seizoenen heen. Daarnaast kunnen we dankzij de gegevens van de micromobiliteitsoperatoren de evolutie volgen van de aanbods- en gebruiksindicatoren van de verschillende voertuigen die op het gewestelijke grondgebied gehuurd kunnen worden. Wat de fietsen in stations (Villo!-systeem) betreft, komen de gegevens van JCDecaux. Wat de vrijevlootmicromobiliteitsoperatoren betreft, worden de gegevens verstrekt door de firma Vianova. Er moet worden opgemerkt dat sommige indicatoren kunnen worden onderschat omdat de communicatie van de gegevensstromen soms verstoord kan zijn.    

Na een zeer impactvolle periode tijdens de pandemie bleef het gebruik van het MIVB-net toenemen in 2023, hoewel het nog niet het niveau van 2019 haalde.
Zo bedroeg het jaarlijkse aantal ritten in 2023 bijna 380 miljoen. Als gevolg van de nieuwe mobiliteitsgewoonten (explosieve toename van het aantal fietsers, meer telewerk, enz.) is dit nu 90% van het cijfer in 2019, het maximum dat de voorbije twintig jaar werd waargenomen.
Tegelijkertijd geeft het gebruik van het spoorwegnet een uiteenlopend beeld te zien (elk jaar gemeten via visuele tellingen tijdens een week in oktober ). 
De grote Brusselse stations (Zuid, Centraal en Noord) meldden een toename van het aantal reizigers sinds het einde van de pandemie, maar keerden nog niet volledig terug naar hun niveau van 2019, waarschijnlijk om dezelfde redenen als het MIVB-net.
De meer lokale stations (met uitzondering van de stations die getroffen werden door de werken aan de Carsoelbrug) laten evenwel sinds 2019 een algemene stijging van het aantal reizigers optekenen. 

De verkeersstromen en de trajecttijden worden nauwgezet opgevolgd om na te gaan in welke mate het gebruik van het privévoertuig evolueert in de tijd. Naast de gezondheidscrisis en het effect daarvan op de verplaatsingsgewoonten wordt aan de hand van deze gegevens het effect geanalyseerd van de maatregelen ter beperking van het gebruik van de auto (Stad 30, Lokale Mobiliteitscontracten voor de mazen, enz.). Het goederenvervoer per vrachtwagen werd dan weer veel minder hard getroffen door de crisis dan het personenvervoer.