Financiële rating van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Gezien de uitdagingen waarmee het Gewest, België en Europa worden geconfronteerd, is een goede financiële rating van het Gewest een onmiskenbare positieve factor. Hierdoor kan het Gewest immers zijn beleid voeren tegen een competitieve financieringskost. Op die manier helpt ze de Brusselaars en het overheidsbeleid dat op die Brusselaars gericht is, te beschermen. In hoeverre het Gewest deze deze rating kan behouden, hangt echter af van haar vermogen om stabiele meerjarige begrotingsvooruitzichten te bieden. 

Financiële ratings geven de financiële gezondheid weer van een staat, een onderneming of iedere entiteit die een beroep doet op de openbare markt om zich te financieren. Vergelijk het met de nutriscore. Die rating wordt in supermarkten aan voeding toegekend en beoordeelt de voedingskwaliteit van producten. Zo hebben consumenten een betrouwbaar en uniform criterium om hun keuzes op te baseren.  

Op dezelfde manier kunnen investeerders hun de financiële kwaliteit en gezondheid van een entiteit, zoals een regionale overheid, beoordelen op basis van een financiële rating. Die ratings bieden immers een alomvattend beeld van het kredietverhaal van een organisatie: beoordelingen, risico-onderzoek en essentiële inzichten. 

Gespecialiseerde agentschappen kennen deze ratings toe aan wie ook een obligatie uitgeeft. Drie vooraanstaande bureaus worden door de financiële markten hiervoor algemeen erkend: Standard and Poor's Global Ratings, Fitch Ratings en Moody's. 

Om (goede) ratings te geven, voeren de agentschappen een diepgaande analyse uit. Hoewel elk van deze bureaus zijn eigen specifieke expertises heeft, zijn de geanalyseerde thema's in grote lijnen hetzelfde voor overheden zoals het Brussel Hoofdstedelijk Gewest: 

• het institutionele kader, 
• de algemene economische situatie 
• de begrotingsprestaties, 
• het financieel beheer in de breedste zin van het woord. 

Op basis van hun resultaten kennen de ratingbureaus een rating aan de organisatie of de staat/ het gewest toe.  

Het is op basis van deze rating dat investeerders beslissen of ze geld kunnen lenen aan ons Gewest en tegen welk tarief. De ratings verschillen lichtjes naargelang welk agentschap de rating toekent, maar gaan altijd van AAA, het hoogste niveau, tot C, onderaan de ladder. Schuldenaars in wanbetaling krijgen een D. 

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is sinds 1996 aan een financiële rating onderworpen. Die wordt twee keer per jaar herzien. Tijdens deze halfjaarlijkse vergaderingen komen alle hierboven vermelde onderwerpen aan bod. De vergaderingen worden grondig voorbereid: 

• Stap 1: toelichting. De minister van Financiën en Begroting en zijn kabinet lichten de huidige algemene strategieën en de vooruitzichten voor het toekomstige begrotingstraject toe; 
• Stap 2: technische en operationele analyse. Bepaalde Brusselse departementen van Belastingen (inkomsten) en Financiën en Begroting (waaronder Front Office, Middle Office, Begroting … ) gaan dieper in op de technische en operationele aspecten; 
• Stap 3: financiële cijfers voor consolidatie. De gegevens van pararegionale en communautaire instanties worden aangeleverd: de ratingbureaus willen immers de geconsolideerde financiën van het Gewest kunnen beoordelen, ook als die buiten de SEC-perimeter vallen. Die perimeter verwijst naar de activiteiten, entiteiten en effecten die onder het toezicht en de regelgeving van de Securities and Exchange Commission vallen. Die SEC stelt regels en voorschriften op om de integriteit van de effectenmarkt te waarborgen en beleggers te beschermen.  

Op 23 september 2022 bevestigde het ratingbureau Standard and Poor's de AA-rating die het Gewest sinds maart 2021 heeft. Dankzij deze rating heeft het Gewest historisch gezien financieringskosten die vrij dicht bij die van de federale staat liggen. 

De ratingbeoordeling bestaat uit twee delen, een beoordeling van het externe, institutionele kader en een meer specifieke beoordeling van de entiteit zelf. De schaal loopt van 1 tot 5 per criterium, waarbij 1 het beste is en 5 het slechtste. 

Voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest luidt de beoordeling als volgt: 

1. Evaluatie van het institutionele kader 
   • Institutioneel kader = 2 
2. Criteria met betrekking tot de evaluatie die specifiek zijn voor de entiteit.  Het gewicht van elk criterium wordt in percentages uitgedrukt. 
   • Economie (20%) = 2 
   • Financieel beheer (20%) = 2 
   • Begrotingsresultaten (20%) = 4 
   • Liquiditeit (20%) = 1 
   • Schuldenlast (20%)  = 4 

 Standard and Poor's analyseerde de sterke en zwakke punten van het Gewest:  

• De sterktes: de toegang tot liquiditeiten, het financieel beheer, de robuuste economie en het Belgische institutionele systeem.  
• De werkpunten: de budgettaire prestaties (het SEC-herfinancieringssaldo) en het schuldvolume. 

In oktober 2022 werden twee nieuwe uitgavenherzieningsprojecten opgestart met technische bijstand van de Europese Commissie. 

Na de twee proefprojecten op het gebied van sociale huisvesting en mobiliteit, die eind 2021 werden afgerond, is in het najaar van 2022 een uitgavenherziening gestart die in het voorjaar van 2023 werd afgerond voor de thema's kinderbijslag en economisch beleid: investeringen in onderzoek & ontwikkeling en innovatie. 

Een onafhankelijke interdepartementale taskforce voert de uitgavenreviews uit. Deze bestaat uit BFB, IBSA, het departement waarop de review betrekking heeft en de Inspectie van Financiën. Experts van SEO Amsterdam Economics, dat door de Europese Commissie is ingehuurd in het kader van het Technical Support Instrument, ondersteunen de taskforce.