​De rekeningen van de overheid opmaken

Jaarlijks worden er twee rekeningen gepubliceerd:  

• De algemene rekening van de GOB
• De algemene rekening van de geconsolideerde entiteit   

 Het samenstellen van die individuele algemene rekeningen noemen we consolidatie. Die is niet alleen wettelijk verplicht, ze brengt ook de overheidsrekeningen in evenwicht. Plus: ze zorgt dat we de doelstelling van het Europese begrotingspact halen (artikel 3 van het Verdrag voor Stabiliteit, Coördinatie en Bestuur in de Economische en Monetaire Unie).  En d at is niet onbelangrijk. Dankzij consolidatie kunnen het begrotingssaldo en de schuld van individuele en gewestelijke rekeningen volgens Europese criteria worden geëvalueerd. 

In de algemene rekening zijn alle financiële transacties en gegevens geregistreerd. Het biedt een gedetailleerd overzicht van de inkomsten uit belastingen, subsidies, heffingen en andere bronnen, evenals de uitgaven voor overheidsprogramma's, infrastructuurprojecten en dienstverlening aan de burgers. 

De algemene rekening beschrijft het totale financiële plaatje van de overheidsdiensten, kabinetten, het Brussels Parlement, de OAA en andere gewestelijke entiteiten op het einde van een boekhoudperiode. Ze is een belangrijk onderdeel van het boekhoudsysteem: ze zorgt dat we de financiën efficiënt kunnen beheren en de positie van het Gewest evalueren: de geldstromen volgen, kosten en opbrengsten registreren, en de financiële resultaten en vermogenspositie evalueren. 

De algemene rekening bestaat uit twee delen: 

• De jaarrekening bestaat uit de balans, de winst- en verliesrekening en de samenvattende rekening van de begroting (CROB). Ze geven een overzicht van de activa, dat wil zeggen vaste activa, vorderingen en kassaldi, de passiva, dat wil zeggen het eigen vermogen en de schulden. De winst- en verliesrekening geeft de uitgaven en inkomsten weer. De CROB is een samenvatting van de begrotingsverrichtingen van het jaar.
  
• de uitvoeringsrekening en haar bijlage geven dan weer een beeld van hoe de begroting machtigingen uitgevoerd werden. De uitvoeringsrekening is opgesteld op basis van de begrotingsboekhouding en volgt de vorm van de begroting.   

Het opstellen van de algemene rekening valt onder de verantwoordelijkheid van de Brusselse regering, zoals bepaald in de ordonnantie (OOBBC: artikel 59 en de wet van 16 mei 2003). De Gewestelijke Boekhouder stelt de algemene rekening op.

De algemenejaarrekening neemt alle opbrengsten en kosten op die een overheidsdienst, een kabinet of het parlement tijdens het afgelopen boekjaar deed. 

De jaarrekening bestaat uit drie hoofdonderdelen:  

• de balans die de activa en passiva en de financiële positie van de entiteit aan het einde van het boekjaar, 31 december, weergeeft;
• de winst- en verliesrekening, die de kosten en opbrengsten van het afgelopen boekjaar weergeeft. Het verschil tussen de twee geeft een winst (baten > lasten) of een verlies (lasten > baten). 
• de toelichting geeft aanvullende informatie en uitleg over de cijfers.

Gewestelijke overheidsinstanties zijn bij verordening (artikel 59 van de OOBBC) verplicht om de algemene rekeningen van gewestelijke overheidsdiensten te consolideren met die van autonome bestuursorganen. De boekhouder van het Gewest voegt dus de activa, passiva, uitgaven en inkomsten van de organen die deel uitmaken van de geconsolideerde regionale entiteit samen in één balans en presenteert ze alsof ze één entiteit vormen.

 Zo krijgen we een globaal en helder beeld van het vermogen (activa en passiva), de resultatenrekening en de uitvoeringsrekening van de begroting van de totale gewestelijke entiteit.  

 Consolidatie is overigens een logisch vervolg van de d oorgevoerde hervormingen die een goed beheer van de overheidsfinanciën beogen. Een transparante en exacte geconsolideerde Algemene Rekening van de gewestelijke entiteit is immers een essentiële voorwaarde om de budgettaire beleidslijnen te bepalen en de risico's te beheren.

Het consolideren van de verschillende algemene rekeningen is net even anders voor de twee onderdelen: 

• de jaarrekening wordt geconsolideerd volgens de gangbare regels in de privésector en waar nodig aangepast aan de publieke sector. De jaarrekening bevat zowel de algemene boekhouding als de begrotingsboekhouding.  
• de uitvoeringsrekening van de begroting en de bijlage ervan worden samengevoegd – zonder herclassificatie, eliminatie of optelling. Het gaat om een vereenvoudigde consolidatie. 

In de organieke ordonnantie met bepalingen voorbegroting, boekhouding en controle (OOBBC, 23/02/2006) ligt vast hoeveel entiteiten geconsolideerd worden binnen de gewestelijke boekhouding.  

Volgens de OOBBC moet elke boekhoudkundige entiteit binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest elk jaar een algemene rekening presenteren. De ordonnantie bepaalt ook wat een regionale entiteit is: 

• de Diensten van de Gewestregering 
• de organisaties die onder SEC-subsector 13.12 van gewestelijke overheden vallen  

De SEC regelt het Europees systeem van nationale en regionale rekeningen. Het dicteert de regels die overheidsinstanties moeten volgen, zodat Eurostat openbare statistieken kan opstellen. De SEC verdeelt de economie in segmenten of sectoren: producenten, huishoudens, overheden, rest van de wereld … Overheidsinstanties zijn sector 13, die bestaat uit subsectoren als centrale overheid, gewestelijke overheden (bijv. het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, subsector 13.12), lokale overheden (bijv. gemeenten), socialezekerheidsinstellingen.   

De Maastricht-criteria voor het samenvoegen van overheidsfinanciën aan de hand van de regels van de SEC bepaald en zijn van toepassing op de sector van de overheidsinstanties. Dit omvat onder andere de berekening van het excessieve begrotingstekort (< 3% bbp) en de berekening van de overheidsschuld (< 60% bbp).  

De ICN (Instituut voor de Nationale Rekeningen) stelt de lijst van organisaties binnen deze subsector op. Deze lijst wordt eind april en eind september bijgewerkt. De consolidatieomvang die de ICN in september publiceert, treedt in werking voor het boekjaar dat begint op 1 januari na de publicatiedatum.