De gewestbegroting onder de loep
Jaarlijks maakt de gewestelijke regering een begroting op: ze plant haar verwachte inkomsten en uitgaven en legt een overzicht ervan ter goedkeuring voor aan het Brussels Parlement. Met die begroting heeft het Brussels Gewest een financieel plan dat als leidraad dient voor het beheer van haar financiën gedurende het begrotingsjaar.
Hoe wordt de begroting opgemaakt?
De begrotingscyclus doorloopt telkens drie fases die samen drie jaar beslaan - van voorbereiding tot afsluiting.
Fase 1: de begroting opstellen en goedkeuren
Begroting voorbereiden
Elk jaar rond maart stuurt de minister van Financiën en Begroting een omzendbrief naar de ministers en administraties. Daarin staan de richtlijnen voor het opstellen van de begrotingsvoorstellen voor het volgende begrotingsjaar. Die richtlijnen die de regering samen goedkeurde, dienen als leidraad bij het opstellen van de voorlopige deelbegrotingen.
Bilaterale besprekingen
Hebben vakministers en hun administraties hun voorstel voor deelbegroting op punt? Dan bespreken ze die met de minister van Begroting.
Begroting opstellen
In september presenteert de minister het begrotingsrapport aan de Gewestregering: een overzicht van de totale inschatting van inkomsten en uitgaven.  Zo krijgt de regering meteen ook zicht op welke inspanningen er nodig zijn om de nettoschuld af te lossen en aan de aanbevelingen van de Hoge Raad van Financiën te voldoen in het kader van de Maastricht-doelstellingen en het saneren van de overheidsfinanciën.
Begroting goedkeuren
De regering bespreekt de begroting en legt ze vast in een ontwerpdecreet dat ze samen met het Algemene Verslag aan het Brussels Parlement presenteert. De minister van Begroting en Financiën verdedigt de begroting in de parlementaire commissie en vervolgens in de plenaire vergadering. Het Parlement keurt het budget bij stemming al dan niet goed.
Fase 2: de begroting uitvoeren
Inkomsten en uitgaven
Tijdens het begrotingsjaar voert de regering de begroting uit: ze int de belastingen zoals vastgesteld in de inkomstenbegroting en doet de uitgaven die door het parlement zijn goedgekeurd.
Begrotingstcontrole
Doorheen het begrotingsjaar kunnen er wijzigingen worden doorgevoerd. Daarom wordt de begroting in februari volledig geanalyseerd en waar nodig aangepast.
Goedkeuring aanpassingen
Na deze controle wordt de aangepaste begroting goedgekeurd door het parlement. Zijn er tijdens het begrotingsjaar nog aanpassingen nodig? Dan moeten die eveneens aan het Parlement ter goedkeuring worden voorgelegd.
Fase 3: De begroting afsluiten
Na afloop van het begrotingsjaar legt de regering een document aan het Parlement voor met daarin de resultaten van de begrotingsuitvoering (inkomsten en uitgaven). Waar nodig worden fouten gecorrigeerd en tekorten verrekend. Zo kan het Parlement beoordelen of de regering haar doelstellingen heeft behaald en of de schattingen juist zijn gebleken.
Eigenschappen van de begroting?
Een begroting is meer dan alleen een budgetraming. Ze heeft ook een machtigend, wettelijk en informerend karakter.
Begroting als ramingsakte
De begroting maakt een raming van de ontvangsten en uitgaven voor het komende begrotingsjaar dat van 1 januari tot 31 december loopt. Het Brussels Parlement keurt deze ramingen goed voor zowel het Brussels Gewest als de Brusselse agglomeratie.
Begroting als machtigingsakte
Met deze goedgekeurde begroting is de Brusselse Gewestregering gemachtigd om de vermelde uitgaven te doen en de vastgestelde ontvangsten te innen.
Begroting als wettelijke akte
De begroting is een wetgevende akte. Hoezo? De Brusselse regering raamt uitgaven en inkomsten en giet deze in ontwerpen van ordonnantie, of begrotingsontwerpen. Die legt ze aan het Brussels Parlement voor. Na goedkeuring worden die ontwerpen als ordonnanties in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd. Vanaf dat moment liggen de ontvangsten en uitgaven voor één jaar vast en is de begroting de regel die de uitvoerende macht en administraties moeten volgen. Toch is de begroting geen gewone wet: ze is geen rechtsbron en geldt slechts voor één kalenderjaar.
Begroting als beleidsakte
De begroting weerspiegelt het actieprogramma van de regering: ze geeft in cijfers weer hoe de regering haar beleid in concrete initiatieven zal omzetten, met goedkeuring van de Brusselse Hoofdstedelijke Raad.
De begroting is dus een waardevolle bron van informatie: u ontdekt erin hoe het Brussels Hoofdstedelijk Gewest de financiën organiseert en welke prioriteiten het stelt. En die transparantie zorgt er mee voor dat de beschikbare middelen effectief en efficiënt besteed worden.
De vijf principes van de Gewestelijke Begroting
De begroting van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest moet voldoen aan vijf belangrijke principes van het begrotingsrecht.
Het principe van eenjarigheid
De goedgekeurde gewestbegroting is slechts één begrotingsjaar geldig: alleen tijdens deze periode zijn de vermelde uitgaven en inkomsten toegestaan. In België valt dit begrotingsjaar samen met het kalenderjaar: van 1 januari tot 31 december.
Het principe van eenheid
Om een begrotingvoorstel goed te keuren, moet het Brusselse Parlement zich op heldere en volledige informatie kunnen baseren. Daarom gelden er twee regels:
- De begroting moet in één enkel document worden weergegeven.
- En alle uitgaven en inkomsten van het Gewest moeten samen aan de begrotingsautoriteit worden voorgelegd ter goedkeuring.
Zo krijgen parlementsleden een duidelijk overzicht en hebben ze daadwerkelijke controle over de financiën van het gewest.
Het principe van universaliteit
Alle inkomsten in de begroting moeten alle uitgaven dekken: beide moeten afzonderlijk, helder en gedetailleerd in het begrotingsoverzicht opgenomen zijn. Het is dus niet toegestaan om uitgaven en inkomsten tegenover elkaar te schrappen, en alleen het saldo van deze gecompenseerde operaties te tonen. Dat zou bepaalde kosten verhullen en dus afbreuk doen aan de duidelijkheid en oprechtheid van de begroting. Het is verder ook verboden om inkomsten aan specifieke uitgaven toe te wijzen. Alle inkomsten worden gestort in één enkele kas zonder dat de oorsprong van de fondsen bepaald is. Zo behoudt het Brussels Parlement als begrotingsautoriteit haar beslissingsbevoegdheid.
Het principe van specificiteit
De begrote uitgaven moeten duidelijk aan een specifiek doel toegewezen zijn en daar ook voor gebruikt worden. Dit principe geldt overigens ook voor inkomsten. Wil de gewestregering een specifieke uitgavenpost toch aan iets anders besteden? Dan heeft ze daarvoor de toestemming van het Parlement nodig. Middelen overdragen tussen verschillende programma's blijft echter best een uitzondering.
Het principe van transparantie
Begrotingsdocumenten moeten openbaar worden gemaakt, zodat iedereen het financiële beleid van de regering kan controleren. Bovendien worden begrotingsordonnanties gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad en zijn de parlementszittingen waarin begrotingsordonnanties worden besproken openbaar.
Het principe van evenwicht
Net als op iedere balans moeten de uitgaven en inkomsten in evenwicht zijn: globaal moeten de inkomsten de uitgaven dus dekken.
De vorm en structuur van de begroting
Wil u dieper in de begroting van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest duiken? Dan helpt het om de vorm en structuur ervan te kennen. Er zijn drie begrotingsdocumenten:
- De Algemene Toelichting biedt gedetailleerde informatie over het beleid van de regering voor het begrotingsjaar. Ze legt de link tussen de middelen- en uitgavenbegroting en toont de saldi die voortvloeien uit de begrotingsverrichtingen.
- In de Middelenbegroting ontdekt u welke de ontvangsten alle besturen van het Ministerie in een begrotingsjaar innen.
- De Algemene Uitgavenbegroting vertelt u dan weer welke uitgaven er voor alle besturen van het Ministerie berekend werden.
Daarnaast maken ook de begrotingen van autonome bestuursinstellingen van zowel de eerste als de tweede categorie deel uit van de begroting.