Totaal gerenoveerde gemeenschapscentrum Vaartkapoen opent met groot buurtfeest

Het openingsfeest “VK: RESTART” laat de buurtbewoners en muziekliefhebbers na enkele jaren van verbouwingen opnieuw kennis maken met de unieke sfeer van De Vaartkapoen. De hele avond staan er gratis concerten op het programma van Black Koyo, Exploração Urbana, Gucc Imane, IMAN, Mimi Waterfall, Kaleo Sansaa, SAHЯA en KARL. De Vaartkapoen is helemaal terug, net op tijd voor de 40ste verjaardag die het zal vieren in 2024.

“Gemeenschapscentrum Vaartkapoen is terug waar ze thuishoort: in hartje Molenbeek. We zorgen er met Vlaamse Gemeenschapscommissie voor dat cultuur tastbaar wordt in een dichtbevolkte wijk. Het zijn de buurtbewoners die mee de nieuwe identiteit van de VK zullen bepalen. En tegelijkertijd kunnen de muziekliefhebbers opnieuw rekenen op een innoverende muziekwerking, met een focus op stedelijk talent en vrouwelijke artiesten. Het kan zomaar zijn dat je hier opnieuw een wereldgroep in wording ontdekt, net zoals dat het geval was met Blur in 1994 of Queens of the Stone Age in 1999", zegt Ans Persoons, VGC-collegelid voor Cultuur, Jeugd Sport en Gemeenschapscentra.

“Met de renovatie van de Vaartkapoen krijgt Molenbeek een eigentijds, energiezuinig, integraal toegankelijk gebouw ten dienste van de buurt en haar bewoners. Dit project zorgt ook voor extra vergroening, broodnodig in een dichtbebouwde stadswijk. Met de nieuw aangelegde publieke tuin creëren we een aangename ontmoetingsplaats in de stad voor jong en oud. Zo draagt de VGC bij aan de stadsontwikkeling én de vergroening van de kanaalzone,” stelt Elke Van den Brandt, VGC-collegevoorzitter bevoegd voor Begroting, Welzijn, Gezondheid, Gezin en Stedelijk beleid.

Een getransformeerd gebouw

Het gebouw onderging de voorbije vier jaar een complete metamorfose en herrees als een eigentijds, energiezuinig, integraal toegankelijk cultuurhuis. Aan de kant van de Sint-Jozefstraat gingen enkele bouwvallige kraakpanden tegen de vlakte en maakten plaats voor een publieke tuin die een broodnodige dosis ademruimte, zonlicht en rust brengt in de dichtbebouwde stadswijk rondom. Via de groene doorgang die ontstaat, kan je nu helemaal doorlopen tot de Pastorijstraat. De enorme trompetboom op de binnenplaats werd behouden als centraal ontmoetingspunt, naast de sculptuur “Into The Palm, The Birds” van Mehdi-Georges Lahlou. 

50% vrouwen op het podium

De concertzaal, die niet meer voldeed aan de huidige geluidsnormen, is nu een volledig akoestisch geïsoleerde ‘box-in-the-box’ geworden. Het resultaat is een volmaakt uitgeruste club met een capaciteit van 480 bezoekers - het ideale tussenformaat tussen de kleine concertzalen en de grotere poptempels. De VK kan terug openbloeien tot een creatieve, culturele hub. Net op tijd voor de 40ste verjaardag die wordt gevierd in 2024.

De focus binnen de concertwerking ligt op scherp muzikaal programma op de agenda zetten dat focust op interculturele muziekstromingen, minstens 50% vrouwen op het podium en stedelijk talent. De VK bouwt bovendien haar positie als muzikale broedplek verder uit. Het nieuwe gebouw bevat een residentieruimte voor artiesten en repetitieruimte, en wordt zo de geknipte uitvalsbasis voor muzikale samenwerkingen.

“Naast een concertwerking met bovenlokale uitstraling hoop ik dat de grondig gerenoveerde Vaartkapoen ook zijn taak als gemeenschapscentrum ten volle zal opnemen in deze zeer diverse wijk. Cultuur en de bijbehorende huizen dienen meer dan ooit te verbinden. Daarom heeft mijn departement een substantiële financiële inbreng geïnvesteerd in de nieuwe Vaartkapoen. Het is een schoolvoorbeeld van het belang dat we al decennialang hechten om met Vlaanderen ook in Brussel in cultuur te investeren. Voorts duim ik dat er ook in de nieuwe Vaartkapoen ruimte blijft voor experiment, maar ik hoop dat de verantwoordelijken ook hun hengel uitgooien naar het verenigingsleven. Het middenveld is immers van onschatbare waarde voor het sociale weefsel in deze rijkgeschakeerde omgeving”, aldus Jan Jambon, Vlaams minister-president.

Herconnecteren met de wijk

De banden met de buurt kunnen vanaf nu opnieuw worden aangehaald. Het open gevoel dat nu is gecreëerdmaakt het mogelijk de wijk vanaf nu maximaal te betrekken in de werking van Vaartkapoen. De buurtbewoners krijgen inspraak bij de invulling van de tuin en de nieuwe hangar op de binnenplaats, die als laboruimte ingezet wordt.

De VK ziet er nu op alle vlakken transparanter en toegankelijker uit. Dit speelt een grote rol om de gemeenschapswerking meer af te stemmen op de noden die leven in deze zeer diverse wijk. Het gelijkvloers is voorzien van een grote raampartij en wordt zo een ontmoetingsplek waar iedereen welkom is om te zitten, te vergaderen of iets te drinken in het nieuwe café.

“Met de opening van dit gebouw keert de Vaartkapoen niet alleen terug naar de plek waar het ooit allemaal begon, het is ook de start van een nieuw tijdperk voor het gemeenschapscentrum. Dit huis heeft alles om zich tot een bruisende culturele broedplek te ontwikkelen. Het is een open plek met ruimte voor ontmoetingen. Ook de nieuwe publieke tuin speelt een belangrijke rol in het nog toegankelijker maken van de Vaartkapoen voor iedereen uit de nabije en verdere omgeving. Zo kunnen buurtbewoners, Brusselaars en hun vrienden nog makkelijker hun weg vinden naar het gemeenschapscentrum”, gelooft Benjamin Dalle, Vlaams minister van Brussel.

"Vroeger hadden wij een heel gesloten infrastructuur. De VK ziet er nu op alle vlakken transparanter en toegankelijker uit.   We zijn een ontmoetingsplek geworden waar iedereen welkom is, met ruimte voor activiteiten die de buurt deels mee kan invullen. Een open huis waar samenwerkingen kunnen groeien die een meerwaarde hebben voor de buurt", verklaart Walter Salender, centrumverantwoordelijke Vaartkapoen.

Futureproof

Bovendien zijn er nu op de eerste verdieping enkele extra ruimtes om ateliers en workshops te geven, de scholenwerking uit te bouwen en activiteiten te organiseren. De invulling hiervan ligt nog niet vast en zal de komende maanden tijd krijgen om te groeien, in samenwerking met partnerorganisaties en met de buurt.

Op ecologisch vlak werd het gebouw futureproof gemaakt met regenwater voor het sanitair, hoogrendementsglas voor alle raampartijen, extra isolatie en een deels ontharde binnenplaats. De hangar in de tuin werd voorzien van geluidswerende wanden. Een lift maakt het gebouw tot op alle verdiepingen toegankelijk. Niveauverschillen tussen de concertbar en de concertzaal werden weggewerkt.

Financiering

De verbouwing van Gemeenschapscentrum De Vaartkapoen is een project dat leunt op de samenwerking en financiering van verschillende partners. De totale projectkost bedraagt meer dan 11 miljoen euro, waarvan 3,5 miljoen euro gefinancierd is uit de eigen investeringsmiddelen van de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC), 3,25 miljoen euro afkomstig is van EFRO (de helft van Europa, de helft van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest), 4,2 miljoen euro vanuit de subsidies die de VGC ontvangt van de Vlaamse Gemeenschap voor de instandhouding van de 22 gemeenschapscentra en een 187.000 EUR FOCI-sectormiddelen cultuur voor de theatertechniek door de Vlaamse gemeenschap.

“Het Europees cohesiebeleid brengt veel meer dan financiële middelen alleen aan; een aanpak gebaseerd op partnerschap met lokale spelers en burgers vormt de kern van de ondersteuning die dit beleid biedt.  Dat is wat we gedeeld beheer noemen, waarbij beslissingen over openbare investeringen zo dicht mogelijk bij de burgers worden genomen, zodat deze zo goed mogelijk beantwoorden aan hun noden”, legt Slawomir Tokarski, directeur Regionaal Beleid en Stadsontwikkeling van de Europese Commissie, uit.