Handicap en toegankelijkheid

Tal van Brusselaars hebben een fysieke of mentale handicap en ondervinden vaak problemen op het vlak van huisvesting, mobiliteit of werk, of zelfs gewoon aan informatie geraken.

Om de grondrechten en vrijheden van deze personen met een handicap te beschermen zet equal.brussels een handistreamingbeleid op. Dat beleid wil:

• de inclusie bevorderen
• de omgevingsgebonden hindernissen wegnemen die personen met een handicap naar de rand van de samenleving duwen of die ervoor zorgen dat zij niet of niet volwaardig kunnen deelnemen aan het maatschappelijke leven.

Daarbij gaat de nodige aandacht uit naar toegankelijkheid in de leefomgeving. Die moet voor iedereen aangenaam en bereikbaar zijn, zowel fysiek (infrastructuur, dienstverlening, …) als digitaal (websites en applicaties).

Hetgewestelijke handistreamingbeleid geeft concreet gestalte aan het Handiplan en handistreamingcharter (*). Dit beleid stoelt op de doelstellingen van het Verdrag van de Verenigde Naties inzake de rechten van personen met een handicap. Het wil de inclusie van personen met een handicap verzekeren door drempels in de omgeving weg te nemen die hun fundamentele rechten en vrijheden belemmeren.

Om handistreaming concreet vorm te geven in het gewest begeleidde het Collectif Accessibilité Wallonie-Bruxelles in 2018-2019 acht proefprojecten, voor elk regeringslid één. Dit mondde uit in de handleiding 'Hoe voer ik bij mijn administratie een handistreamingbeleid in' van april 2019?

Naast deze proefprojecten houdt handistreaming in dat elke minister of staatssecretaris bijzondere aandacht moet besteden aan de rechten en inclusie van personen met een handicap. Minister of staatssecretarissen moeten voor hun bevoegdheden en projecten de nodige middelen (ook de eigen begroting) aanspreken om de hindernissen te ruimen die burgers zonder en met een handicap belemmeren om op gelijke voet deelnemen aan het culturele, sociale en beroepsleven.

Handistreaming moet nu dus systematisch in alle gewestelijke bevoegdheden worden doorgevoerd, waarbij ook de krachten tussen verschillende actoren – met inbegrip van de federale en de gemeenschapsactoren – moeten worden gebundeld met het oog op een grotere samenhang en transversaliteit.

(*) Het Handiplan werd door de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, de regeringen van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie en van de Franse Gemeenschap in juli 2015 aangenomen. Het handistreamingcharter werd op 3 december 2015 door diezelfde regeringen ondertekend ter gelegenheid van de Internationale Dag voor Personen met een Handicap.

De Brusselse Raad voor personen met een handicap werd opgericht door de handistreamingordonnantie en het uitvoeringsbesluit ervan. Bijzondere aandacht ging hierbij uit naar de vertegenwoordiging en de deelname van het middenveld aan deze raad, via de representatieve verenigingen voor personen met een handicap, volgens het principe van het VN-verdrag`Nothing about us without us'.

De raad is samengesteld uit drie leden van drie adviesorganen in het Gewest (COCOF, GGC – nu Iriscare – VGC), vijf handistreamingexperten uit het middenveld en een vertegenwoordiger van Unia.

Ze speelt een rol bij het opstellen van wetgeving en de uitvoering ervan, en volgt dit op.

Deze raad heeft de ambitie om als hefboom te fungeren voor de rechten van alle personen die in Brussel wonen, met inbegrip van mensen met een handicap, door actief mee te werken aan beslissingen die op hen betrekking kunnen hebben.

Aldus heeft deze raad de opdracht adviezen en aanbevelingen te formuleren over alle kwesties met betrekking tot de inclusie van personen met een handicap in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (waarbij voorrang wordt gegeven aan de adviezen die betrekking hebben op regelgevende maatregelen) alsook om deze thematiek op andere bevoegdheidsniveaus op te volgen, en dit voor zover dit gevolgen inhoudt voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Volgens het toegankelijkheidsprincipe moet er voor een omgeving gezorgd waar iedereen autonoom en op voet van gelijkheid ten volle van het leven kan genieten en iedereen als alle andere burgers aan het maatschappelijke leven moet kunnen deelnemen. Een dergelijke omgeving is een grondrecht en ook noodzakelijk voor de integrale inclusie van iedereen in de samenleving. Toegankelijkheid is dan ook een grondbeginsel van het VN-verdrag voor de rechten van personen met een handicap dat België op 2 juli 2009 heeft bekrachtigd.

Maar toegankelijkheid belangt niet alleen personen met een handicap aan. Het is ook een prioriteit voor senioren, kinderen, personen met een tijdelijke handicap (met een been in het gips, …), personen met een rolator voor boodschappen of een kinderwagen, zwangere vrouwen,... 

Daarom voert het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een actief toegankelijkheidsbeleid, dat equal.brussels verder vorm geeft. 

Niet alleen de fysieke, maar ook de digitale omgeving valt onder het toegankelijkheidsprincipe: websites en applicaties moeten voor iedereen toegankelijk zijn - ook voor personen met een handicap. Meer nog: sinds de inwerkingtreding van de Europese richtlijn betreffende de toegankelijkheid van websites (dd 22/12/2016) is dit trouwens een wettelijke verplichting. Deze richtlijn geldt voor websites en mobiele applicaties van de overheidsinstellingen (rechtbanken, politiediensten, openbare ziekenhuizen, universiteiten, bibliotheken)

Ook de administraties en besturen van het Brussels Hoodstedelijk Gewest moesten hun website zo aanpassen dat om het even welke gebruiker een evenwaardige toegang tot informatie krijgt. Equal.brussels zorgt mee voor een daadwerkelijke digitale toegankelijkheid:

• In 2018 voerden we een bewustmakingscampagne naar de Brusselse overheidsdiensten om ze op hun nieuwe wettelijke verplichtingen inzake digitale toegankelijkheid te wijzen, alsook op de beschikbare middelen om ze te ondersteunen bij het toegankelijker maken van hun websites en applicaties:
• We boden AnySurfer in opleidingsmodules aan ten behoeve van website-technici, ontwikkelaars, webstrategieverantwoordelijken, copywriters, grafici, IT-cellen, dircom, … binnen het Brussels Hiidstedelijk Gewest
• We stelden de brochure `Digitale toegankelijkheid: websites voor iedereen!´op met tips voor toegankelijke webcontent en met linken naar nuttige bronnen.
• We coördineerden - in samenwerking met de IT-Coördinatie van de Gewestelijke Overheidsdienst Brussel - een ondersteunende consultancyopdracht, om de gewestelijke instellingen te helpen bij de aanpassing van hun websites, applicaties en digitale content.