Genderongelijkheid op het vlak van huisvesting in het Brussels Gewest

Het kwalitatieve deel van de studie is toegespitst op de rol van gender in huisvestingsorganisaties in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het verzamelde materiaal, gebaseerd op 12 uitgebreide interviews met werknemers in de openbare, semiopenbare en verenigingssector, toont aan dat gendergelijkheid geleidelijk aan geïnstitutionaliseerd wordt, hoewel er een grote heterogeniteit bestaat tussen de verschillende organisaties.

Op gewestelijk niveau brengt een analyse van de wettelijke regelingen voor toegang tot sociale huisvesting een contrast aan het licht tussen een sociaal huisvestingsbeleid dat gericht is op kwetsbare gezinnen en een huisvestingsbeleid gericht op aankoop of huur voor de middenklasse. Het sociale huisvestingsbeleid bevoordeelt "de facto" groepen met een combinatie van indicatoren die het moeilijk maakt om toegang te krijgen tot huisvesting, waaronder eenoudergezinnen en vrouwen die het slachtoffer zijn van intrafamiliaal geweld. Wat betreft de andere categorieën van huisvesting die ondersteund worden door de overheid, de productie van privaat (architecturaal) vastgoed, zijn de genderkwesties minder aanwezig tot zelfs volledig afwezig in de denkoefening.. Bijgevolg had de vertaling van het genderperspectief in meetbare variabelen enkel betrekking op arme en/of allochtone bevolkingsgroepen.

Op organisatieniveau lijkt genderbudgeting bij te dragen tot een beter begrip van maatschappelijke fenomenen vanuit een genderperspectief. De bewustmaking van de personeelsleden staat echter nog in haar kinderschoenen. Vier obstakels voor de integratie van gender werden geïdentificeerd: het gebrek aan voldoende, beschikbare gegevens, de hogere werkdruk van het overheidspersoneel, het gevoel van “rivaliteit” tussen sociale problemen, de piramidale structuur van organisaties waardoor het verantwoordelijkheidsgevoel van het personeel vermindert.

Op het niveau van beroepspraktijken kan gendermainstreaming een hefboom zijn voor verandering. Voor de praktijken van architecten toont de analyse dat de volgende “good practices” op het vlak van gendergelijkheid zich geleidelijk verspreiden: aandacht voor de ‘kwaliteit’ van ruimten, voor de zichtbaarheid van huishoudelijk werk én voor gemeenschappelijke ruimten. Wat betreft het maatschappelijk werk gebeurt de begeleiding vaak vanuit een genderblind perspectief, d.w.z. met focus op de “persoon” die om hulp vraagt. Tot slot spelen feministische verenigingen een essentiële rol in de verspreiding van goede praktijken én de bewustmaking van actoren op het terrein.

De kwantitatieve fase is gestructureerd op basis van zes dimensies: eigendomsverwerving, aandeel van het inkomen besteed aan huisvesting, kwaliteit van de huisvesting, sociale huisvesting, grootte van de woningen én de woning als werkplek.

Vrouwen bevinden zich over het algemeen in minder gunstige situaties op het gebied van huisvesting dan mannen, maar de situatie is genuanceerder vanuit het standpunt van het gezinstype: alleenstaande vrouwen en mannen bevinden zich vaak in moeilijkere situaties dan koppels, terwijl eenoudergezinnen te maken hebben met meerdere negatieve factoren.

Deze studie heeft een aantal beperkingen en hiaten aan het licht gebracht in de gegevens over gender en huisvesting in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Om de situatie te verbeteren, is het noodzakelijk dat gestandaardiseerde en volledige gegevens voor relevante gendercategorieën op regelmatige tijdstippen verzameld, gedigitaliseerd en gecentraliseerd worden door elke huisvestingsorganisatie.

Het bevorderen van de toegang van vrouwen tot huisvesting én van het behoud van hun woning, krachtiger strijden tegen genderdiscriminatie, het beschermen van de huisvesting van vrouwen die het slachtoffer zijn van intrafamiliaal geweld, het afschaffen van het statuut van samenwonende, het bevorderen van de eigendomsverwerving door vrouwen, … zijn een aantal regelgevende maatregelen die kunnen worden genomen om de huisvestingssituatie van vrouwen te verbeteren. Daarnaast mag de overheid niet vergeten om meer omvattende maatregelen te nemen zoals de regulering van de huurprijzen, uitbreiding van het sociale vastgoedbestand, …

Om de obstakels voor de integratie van gender in huisvestingsorganisaties weg te werken, wordt aanbevolen om opleidingsprogramma’s te organiseren om na te denken op welke manier meer inclusieve woningen kunnen worden geproduceerd, om de positie van medewerkers te consolideren die bevoegd zijn voor gendermainstreaming én om professionele praktijken te veranderen en zo inclusiviteit te bevorderen.

Lees alle informatie over de studie in de Open a new vensterbrochure ‘Genderongelijkheid op het vlak van huisvesting’ en/of bekijk onderstaande video waarin professor Chloé Salembier en data-analiste Sévérine Guisset de studie, de resultaten én de aanbevelingen beknopt voorstellen.