Tuinwijken, arbeiderswijken en modelwijken

De tuinwijken moesten enerzijds het tekort aan woningen voor de arbeidersklasse opvangen, en anderzijds zorgen voor een prettige woon- en leefomgeving.

Toen er na de Tweede Wereldoorlog opnieuw een gebrek aan woningen was, werden grote wooncomplexen opgetrokken volgens het concept van de Franse architect Le Corbusier. De Modelwijk van Laken is een voorbeeld van die avant-gardearchitectuur uit de jaren vijftig.

De zowat 360 woningen van deze tuinwijk zijn te herkennen aan de geeloranje gevels. Deze wijk werd aangelegd in 1922 na een architectuurwedstrijd. Alle straten zijn er genoemd naar een beroemde schrijver.

• Shakespearelaan

Deze wijk – aangelegd in de jaren twintig volgens de plannen van de architecten Pompe, Meckmans, Jonghers en Voets – telde oorspronkelijk bijna 700 huizen voor de arbeidersklasse. Het concept was telkens hetzelfde: een woonkamer, drie slaapkamers, een zolder en een tuintje. Geheel volgens de traditie van de tuinwijken werden de gebouwen opgetrokken rond een gemeenschappelijke groene zone, het Lustplein.

• Minister Wautersplein

Deze tuinwijk langs de snelweg in Oudergem is de kleinste van België. De wijk met 89 woningen, ontworpen door de architecten Vanderslagmolen en Verbist, werd geopend in 1922. De huizen werden gebouwd in Engelse cottagestijl met een klein voortuintje en een grotere tuin achteraan.

• Antoine Van Lindtplein

'Cité Moderne' werd in 1925 bekroond met de grote prijs op de Exposition des Arts Décoratifs in Parijs voor het avant-gardistisch ontwerp van architect Victor Bourgeois. De huizen en kleine appartementsgebouwen zijn gebouwd in een kubistische stijl zonder franjes, met rechte hoeken en platte daken. Zeer vernieuwend voor die tijd was het gebruik van gewapend beton. Elke woning is zo georiënteerd om het daglicht maximaal op te vangen.

• Moderne Wijkstraat

Deze wijk met een dertigtal huizen rond een centraal grasperk werd gebouwd in 1909 in opdracht van de Hospices de Bruxelles om onderdak te bieden aan bejaarden. De wijk werd in 1998 gerenoveerd en sommige huizen zijn nog steeds appartementen voor begeleid wonen voor bejaarden, zieken of mensen in nood. Het parkje in het centrum van de tuinwijk is toegankelijk voor het grote publiek.

• Ingang via de Landbouwersstraat

Van deze wijk, die in 1922 werd ontworpen door architect Henri Van Montfort, blijven vandaag maar twee huizenblokken meer over. De rest werd afgebroken om plaats te maken voor sociale woningen.

• Fléronlaan

Dit project, onder leiding van architect Renaat Braem, wilde het archetype van de ideale sociale huisvesting zijn: elke inwoner had een huis, een tuin en toegang tot buurtvoorzieningen zoals bibliotheken, winkels, sportterreinen enz. Het geheel werd opgetrokken in 1958, recht tegenover het terrein van de Wereldtentoonstelling.

• Citroenbomenlaan

In 1922 kocht de gemeente een domein ter hoogte van wat later de Louis Mettewielaan zou worden. Architect Joseph Diongre werd gevraagd om de plannen te tekenen voor een honderdtal woningen. De wijk onderscheidt zich door de gevelafwerking van de huizen. De wijk is ook voorzien van een wasserij, die toegankelijk is voor alle bewoners.

• Diongrestraat

Net als Le Logis en Floréal in Watermaal-Bosvoorde werd deze tuinwijk bedacht door stedenbouwkundige Louis Van der Swaelmen, die de bouw ervan toevertrouwde aan de architecten Hoste en Pompe. De omtrek van de wijk is met het blote oog zichtbaar: de huizen zijn allemaal in hetzelfde materiaal opgetrokken met bepleisterde gevels (in kleuren gaande van wit naar donkergrijs, afhankelijk van de straat) en de huizen beschikken over een tuintje vooraan en een grotere tuin aan de achterkant.

• Emile Vanderveldelaan

Dit zijn waarschijnlijk de twee bekendste stadwijken. Ze dienden dan ook al meermaals als filmlocatie. Ze werden allebei ontworpen door stedenbouwkundige Louis Van der Swaelmen en architect Jean-Jules Eggericx.

De wijk Floréal werd gebouwd op initiatief van een coöperatieve vennootschap opgericht in 1922 door werknemers van de Waalse krant Le Peuple. In totaal telt de wijk 630 huizen, waarvan 350 eengezinswoningen. Zoals de naam al laat vermoeden, werden alle straten genoemd naar een bloem.

Le Logis dateert uit dezelfde tijd. De werken vonden plaats in verschillende fasen tussen 1922 tot 1951. De wijk telt 726 eengezinswoningen, verdeeld over straten met dierennamen.

• Logisplein – Drie Lindenplein

Het lokale geschiedeniscentrum nodigt u uit om deze twee stadwijken te ontdekken via een gratis audiogids. Smartphone in de hand, laat je leiden door de geluiden en beelden in de straten en steegjes van deze wijken. Download de app om deze rondleidingen te ontdekken. 

• Web: www.watermaal-bosvoorde.beExterne link