Modernistische woning van architect Louis Hoebeke in Sint-Agatha-Berchem wordt beschermd Brussels erfgoed
De Brusselse regering heeft het voorstel van Brussels staatssecretaris voor Stedenbouw en Erfgoed Ans Persoons goedgekeurd om de volledige voormalige persoonlijke woning van architect Louis Hoebeke in de Dr. Charles Leemansstraat 20 in Sint-Agatha-Berchem als monument te beschermen. Het gaat om een opmerkelijk voorbeeld van speelse modernistische architectuur in een van de noordelijke gemeentes van Brussel. Met het oog op de wereldtentoonstelling van 1958 werkte Louis Hoebeke, de eigenaar en ontwerper van het huis, in 1954 aan de emblematische Citroën-garage langs het kanaal. Die garage krijgt momenteel een nieuw jasje om als cultureel centrum Kanal-Centre Pompidou dienst te doen.
“Veel mensen in Brussel beschouwen het modernistische en naoorlogse erfgoed als stedelijke littekens en zelfs als verschrikkingen zonder enige waarde. Maar we mogen niet vergeten dat ook de art nouveau ooit werd verafschuwd. Laten we de fouten van toen niet opnieuw begaan! ” verklaart Ans Persoons, Brussels staatssecretaris voor Stedenbouw en Erfgoed. “Ik ben ervan overtuigd dat dit erfgoed uniek is. Het illustreert de evolutie in de architectuur en de sterk veranderende levensstijlen. De naoorlogse architectuur, zoals het huis van architect Louis Hoebeke, is opmerkelijk. Ze kenmerkt ons verleden en behoort tot de identiteit van onze stad. Daarom beschermen we ze vandaag voor de toekomstige generaties.”
Concreet heeft de bescherming als monument betrekking op de hoekwoning die Louis Hoebeke in 1956 bouwde als privéwoning en kantoor. Ze heeft grote erfgoedwaarde door haar historische, esthetische en artistieke waarde. De perimeter van de vrijwaringszone werd rond het goed vastgelegd aan de hand van zijn stedenbouwkundige ligging: ze omvat het volledige perceel van het huis zelf en de gevels van de naastliggende woningen, die er een rechtstreeks zicht op bieden en waarvan de wijzigingen het uitzicht zouden kunnen aantasten.
Dit huis werd opgetrokken in de bijzondere historische context van de “Trente Glorieuses”, een periode waarin een onwrikbaar geloof ontstond in de opkomst van een betere wereld. Dit gedachtegoed kwam tot uiting in de wereldtentoonstelling van Brussel van 1958. In de architectuur leverde dat een nieuwe esthetiek op, die van het speelse modernisme. Deze beweging volgt de zuiver functionalistische voorschriften van het interbellum (soberheid, strikt rechthoekige en uitgepuurde volumes), maar voegt daaraan een streven naar humanisering toe. Dat komt tot uiting in de asymmetrie en de energieke vormen en kleuren. Ze is ook bekend als de Expo 58-stijl, een kortstondige stijl die begin jaren zestig verdween. Niettemin was ze erg populair in België.
De voormalige persoonlijke woning van architect Hoebeke is dan ook een bijzonder opmerkelijk en representatief voorbeeld van deze esthetiek met dynamische vormen die het sfeervolle optimisme van die tijd weerspiegelt. Ze brengt zowel binnen als buiten alle architecturale kenmerken van deze eigen taal samen. Het huis toont de beheersing en kennis van zijn architect: de interessante en gedurfde combinatie van boven elkaar geplaatste kubussen die uit verschillende materialen en kleuren bestaan, de glazen gevelopeningen die veel licht binnenlaten, de voorkeur voor echte steen en materialen met een rustieke textuur die de volumes opfleuren en de trappen die zich bijna luchtig naar de kamers openen, zijn allemaal elementen die daarvan getuigen.
Aan de buitenkant zorgt de bijzondere gevelaanpak van de hoekwoning aan het kruispunt van twee verkeersaders ervoor dat ze een echt visueel baken in haar stedelijke omgeving is. Haar esthetiek beklemtoont dat en de woning past perfect bij de omgeving.
Het huis heeft tot slot haar authenticiteit behouden. De weinige wijzigingen die het heeft ondergaan kwamen tot stand met respect voor de essentiële architectonische kenmerken van de woning (vervanging van de garagepoort, plaatsing van een nieuwe keuken). Zelfs het ingebouwde kantoormeubilair dat ooit toebehoorde aan architect Hoebeke is nog aanwezig en getuigt van het oorspronkelijke doel van het pand en de visie van de ontwerper. Het versterkt alleen maar de artistieke waarde van deze historische woning.