Gunstregime overdracht familiale ondernemingen en vennootschappen

Schenkt u activa van een familiale onderneming of aandelen van een familiale vennootschap? De begiftigden kunnen mogelijks genieten van een vrijstelling van schenkingsrechten. Om in aanmerking te komen voor de vrijstelling moet aan een aantal basis- en vormwaarden zijn voldaan:

• op de registratiedatum van de authentieke akte van schenking 
  en
• jaar na jaar gedurende 3 jaar na de registratie van de authentieke akte van schenking.

Let op: 

• De vrijstelling geldt niet voor gebouwen die hoofdzakelijk dienen voor bewoning.  
• Activa aangewend in de onderneming of ingebracht in de vennootschap gedurende het jaar voorafgaand aan de schenking komen enkel in aanmerking voor vrijstelling als ze beroepsmatig zijn aangewend.

U moet kunnen aantonen dat het wel degelijk om een familiale onderneming of een familiale vennootschap gaat.

Een familiale onderneming:

1. is een nijverheids-, handels-, ambachts- of landbouwbedrijf of een vrij beroep;
2. dat door de schenker of diens partner persoonlijk wordt geëxploiteerd en uitgeoefend;
3. al dan niet samen met anderen.

Een familiale vennootschap:

1. heeft de uitoefening van een nijverheids-, handels-, ambachts- of landbouwactiviteit, of van een vrij beroep tot doel;
2. oefent deze activiteit of dit beroep uit;
3. heeft haar zetel van werkelijke leiding in een lidstaat van de Europese Economische Ruimte (EER);
4. wordt beheerd:

• door 1 familie: de aandelen van de schenker en diens familie vertegenwoordigen ten minste 50% van de stemrechten;
• door 2 families: de aandelen van de schenker en diens familie vertegenwoordigen:
  • ten minste 30% van de stemrechten
  • én samen met de aandelen van 1 andere aandeelhouder en diens familie ten minste 70% van de stemrechten;
• door 3 families: de aandelen van de schenker en diens familie vertegenwoordigen:
  • ten minste 30% van de stemrechten
  • én samen met de aandelen van 2 andere aandeelhouders en hun familie ten minste 90% van de stemrechten;

5. heeft een reële economische activiteit (in functie van de verhouding van bepaalde posten van de jaarrekeningen).

Oefent de vennootschap zelf geen activiteit uit, maar heeft ze ten minste 30% van de aandelen van een directe dochtervennootschap in handen? 

Dan wordt ze toch als familiale vennootschap beschouwd als de dochtervennootschap aan 3 voorwaarden voldoet:

1. Haar doel is de uitoefening van een nijverheids-, handels-, ambachts- of landbouwactiviteit, of van een vrij beroep.
2. Ze oefent deze activiteit uit.
3. Ze heeft haar zetel van werkelijke leiding in een lidstaat van de Europese Economische Ruimte.

De vrijstelling geldt in dit geval enkel  voor de waarde van de deelneming van de vennootschap in de dochtervennootschap.

Wat wordt in deze context verstaan onder familie?
De familie van de schenker of de aandeelhouder bestaat uit:

• de partner
• de verwanten in rechte lijn en hun partners
• de zijverwanten tot de tweede graad en hun partners
• de kinderen van broers en zussen

Wat wordt in deze context verstaan onder partner?
De partner van de schenker of de aandeelhouder is:

• de persoon die op de dag van de schenking gehuwd was met de schenker of de aandeelhouder
• de persoon die op de dag van de schenking wettelijk samenwoont met de schenker of de aandeelhouder

U moet een attest aanvragen aan Brussel Fiscaliteit om bij de authentieke akte van schenking te voegen op het moment van zijn registratie.  Vul hiertoe onderstaand aanvraagformulier in. U stuurt dit formulier per gewone brief terug, samen met alle nodige bewijsstukken die in het formulier opgesomd staan.

Brussel Fiscaliteit onderzoekt uw dossier binnen de 60 dagen. Als de voorwaarden zijn vervuld, ontvangt u het attest. 

Ontbreken er gegevens of nodige bewijsstukken? Dan wordt de termijn van 60 dagen opgeschort tot de ontbrekende gegevens en bewijsstukken bij Brussel Fiscaliteit toekomen.

Kan u het attest niet bij de akte voegen op het moment van de registratie? U betaalt dan de schenkingsrechten aan het normale tarief. 

U kan de vrijstelling wel nog aanvragen: bezorg het attest aan de ontvanger van het bevoegde kantoor van de Algemene  Administratie van de Patrimoniumdocumentatie. Dit moet gebeuren binnen een jaar na de betaling van de schenkingsrechten.  U krijgt dan een terugbetaling van de te veel betaalde schenkingrechten. 

Gaat het om een familiale onderneming?

1. De onderneming zet dezelfde activiteit voort.
2. De onroerende goederen die van de schenkbelasting waren vrijgesteld, worden niet bestemd tot bewoning. 

Gaat het om een familiale vennootschap?

1. De vennootschap zet dezelfde activiteit voort.
2. Er wordt jaarlijks een (geconsolideerde) jaarrekening opgemaakt, in overeenstemming met de geldende wetgeving van de lidstaat van de EER waar de maatschappelijke zetel op het moment van overlijden is gevestigd.
3. De zetel van werkelijke leiding blijft in een lidstaat van de EER.
4. Het kapitaal daalt niet door uitkeringen of terugbetalingen.

Vul gedurende 3 jaar elk jaar onderstaand aanvraagformulier in. Brussel Fiscaliteit kan dan controleren of nog steeds aan de voorwaarden is voldaan. U stuurt dit formulier per aangetekend schrijven samen met alle erin opgesomde bewijsstukken.

Brussel Fiscaliteit onderzoekt uw dossier binnen 50 dagen. Als de voorwaarden zijn vervuld, ontvangt u een attest. Bezorg dit tijdig aan de ontvanger van het bevoegde kantoor van de Algemene Administratie van de Patrimoniumdocumentatie. In het aanvraagformulier vindt u een overzicht van de indieningstermijnen.

Als in de loop van 3 jaar na de registratie van de authentieke akte van schenking de voorwaarden niet (meer) worden nageleefd, moet u schenkingsrechten betalen tegen het normaal progressief tarief.  

Voor iedere vraag of bijkomende inlichting, contacteer Brussel Fiscaliteit op het volgende e-mailadres: esf_fvo@fisc.brussels.

U vindt alle details en voorwaarden voor de vrijstelling van schenkingsrechten in de onderstaande rechtsbronnen:

• Open a new vensterWetboek der registratie-, hypotheek- en griffierechten,art. 140/1 tot en met 140/6;
• Open a new vensterBesluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 19 januari 2017 tot vaststelling van de modaliteiten van het gunstregime toepasselijk op de schenkingsrechten (...);
• Open a new vensterMinisterieel besluit van 6 december 2023 tot vaststelling van de formulieren bedoeld in het besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 19 januari 2017 (...).

Als iemand u de activa van een familiale onderneming of aandelen van een familiale vennootschap nalaat, komt u onder bepaalde voorwaarden in aanmerking voor een verlaagd tarief op de successierechten. Hiervoor moet aan een aantal basis- en vormwaarden zijn voldaan:

• op de datum van overlijden
  en
• jaar na jaar gedurende 3 jaar na het overlijden.

Voor de successierechten en het recht van overgang bij overlijden wordt het tarief verlaagd tot:

• 3% in rechte lijn of tussen partners;
• 7% voor de andere personen.

U moet kunnen aantonen dat het wel degelijk om een familiale onderneming of een familiale vennootschap gaat.

Een familiale onderneming:

1. is een nijverheids-, handels-, ambachts- of landbouwbedrijf of een vrij beroep;
2. dat door de erflater of diens partner persoonlijk wordt geëxploiteerd en uitgeoefend;
3. al dan niet samen met anderen.

Een familiale vennootschap:

1. heeft de uitoefening van een nijverheids-, handels-, ambachts- of landbouwactiviteit, of van een vrij beroep tot doel;
2. oefent deze activiteit of dit beroep uit;
3. heeft haar zetel van werkelijke leiding in een lidstaat van de Europese Economische Ruimte (EER);
4. wordt beheerd:

• door 1 familie: de aandelen van de erflater en diens familie vertegenwoordigen ten minste 50% van de stemrechten;
• door 2 families: de aandelen van de erflater en diens familie vertegenwoordigen:
  • ten minste 30% van de stemrechten
  • én samen met de aandelen van 1 andere aandeelhouder en diens familie ten minste 70% van de stemrechten;
• door 3 families: de aandelen van de erflater en diens familie vertegenwoordigen:
  • ten minste 30% van de stemrechten
  • én samen met de aandelen van 2 andere aandeelhouders en hun familie ten minste 90% van de stemrechten;

5. heeft een reële economische activiteit (in functie van de verhouding van bepaalde posten van de jaarrekeningen).

Oefent de vennootschap zelf geen activiteit uit, maar heeft ze ten minste 30% van de aandelen van een directe dochtervennootschap in handen? 

Dan wordt ze toch als familiale vennootschap beschouwd als de dochtervennootschap aan 3 voorwaarden voldoet:

1. Haar doel is de uitoefening van een nijverheids-, handels-, ambachts- of landbouwactiviteit, of van een vrij beroep.
2. Ze oefent deze activiteit uit.
3. Ze heeft haar zetel van werkelijke  leiding in een lidstaat van de Europese Economische Ruimte.

De vrijstelling geldt in dit geval enkel voor de waarde van de deelneming van de vennootschap in de dochtervennootschap.

Wat wordt in deze context verstaan onder familie?
De familie van de erflater of de aandeelhouder bestaat uit:

• de partner
• de verwanten in rechte lijn en hun partners
• de zijverwanten tot de tweede graad en hun partners;
• de kinderen van broers en zussen

Wat wordt in deze context verstaan onder partner?
De partner van de erflater of de aandeelhouder is:

• de persoon die op de dag van overlijden gehuwd was met de erflater of de aandeelhouder;
• de persoon die op de dag van overlijden wettelijk samenwoonde met de erflater of de aandeelhouder.

U moet een attest aanvragen bij Brussel Fiscaliteit om bij de aangifte van nalatenschap bij te voegen. Vul hiertoe onderstaand aanvraagfomulier in en stuur het per gewone brief terug, samen met alle nodige bewijsstukken die in het formulier opgesomd staan. 

Brussel Fiscaliteit onderzoekt uw dossier binnen de 60 dagen. Als de voorwaarden zijn vervuld, ontvangt u het attest.

Ontbreken er gegevens of vereiste bewijsstukken? Dan  wordt de termijn van 60 dagen opgeschort tot de ontbrekende gegevens en bewijsstukken bij Brussel Fiscaliteit toekomen.

Kan u het attest niet bij de aangifte van nalatenschap voegen? De successierechten worden dan berekend volgens het normale tarief. 

U kan het gunstregime wel nog aanvragen: bezorg het attest aan de ontvanger van het bevoegde kantoor van de Algemene Administratie van de Patrimoniumdocumentatie. Dit moet gebeuren binnen een jaar na de betaling van de successierechten.  U krijgt dan een terugbetaling van de te veel betaalde belasting.

Gaat het om een familiale onderneming?

1. De onderneming zet dezelfde activiteit voort.
2. De onroerende goederen die met toepassing van het verlaagd tarief zijn overgedragen, worden niet bestemd tot bewoning

Gaat het om een familiale vennootschap?

1. De vennootschap zet dezelfde activiteit voort.
2. Er wordt jaarlijks een (geconsolideerde) jaarrekening opgemaakt, in overeenstemming met de geldende wetgeving van de lidstaat van de EER waar de maatschappelijke zetel op het moment van overlijden is gevestigd.
3. De zetel van werkelijke leiding blijft in een lidstaat van de EER.
4. Het kapitaal daalt niet door uitkeringen of terugbetalingen.

Vul gedurende 3 jaar elk jaar onderstaand aanvraagformulier in. Brussel Fiscaliteit kan dan controleren of nog steeds aan de voorwaarden is voldaan. U stuurt dit formulier per aangetekend schrijven samen met alle erin opgesomde bewijsstukken.

Brussel Fiscaliteit onderzoekt uw dossier binnen 50 dagen. Als de voorwaarden zijn vervuld, ontvangt u een attest. Bezorg dit tijdig aan de ontvanger van het bevoegde kantoor van de Algemene Administratie van de Patrimoniumdocumentatie. De indieningstermijnen staan in het aanvraagformulier. 

Familiale ondernemingen:
Het verlaagd tarief geldt voor het verkrijgen van de volle eigendom, de blote eigendom of het vruchtgebruik van activa die door de erflater of diens partner beroepsmatig zijn geïnvesteerd. 

Bent u de partner of een afstammeling in rechte lijn van de partner? U betaalt 3% op de nettowaarde. 

In alle andere gevallen betaalt u 7% op de nettowaarde. 

Let op: 

• Het voorkeurtarief geldt niet voor gebouwen die hoofdzakelijk worden aangewend of bestemd voor bewoning.
• Gaat het om activa die werden aangewend in de onderneming gedurende het jaar voorafgaand aan het overlijden? Het voorkeurtarief geldt enkel voor de activa die beroepsmatig werden aangewend.

Familiale vennootschappen:
Het verlaagd tarief geldt voor het verkrijgen van de volle eigendom, de blote eigendom of het vruchtgebruik van aandelen. Bent u de partner of een afstammeling in rechte lijn van de partner? U betaalt 3% op de nettowaarde. In alle andere gevallen betaalt u 7% op de nettowaarde. 

Let op: 

• Gaat het om activa die werden ingebracht in de onderneming gedurende het jaar voorafgaand aan het overlijden? Het voorkeurtarief geldt voor de activa die beroepsmatig werden aangewend.

Als in de loop van de 3 jaar na het overlijden de voorwaarden niet (meer) worden nageleefd, moet u de successierechten betalen tegen het normaal progressief tarief. 

Voor iedere vraag of bijkomende inlichting, contacteer Brussel Fiscaliteit op het volgende e-mailadres: esf_fvo@fisc.brussels.

U vindt alle details en voorwaarden voor het verlaagd tarief successierechten in de onderstaande rechtsbronnen:

• Open a new vensterWetboek der successierechten , art. 60bis tot en met 60bis/3;
• Open a new vensterBesluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 19 januari 2017 tot vaststelling van de modaliteiten van het gunstregime toepasselijk op de successierechten (...);
• Open a new vensterMinisterieel besluit van 11 december 2023 tot vaststelling van de formulieren bedoeld in het besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 19 januari 2017 (...)